ალისფერი ბეჭედი
მაგრამ მისის უორენი, ბინის მეპატრონე, ჯიუტი და ცბიერი, როგორც ყველა ქალი, მტკიცედ იდგა თავის ნათქვამზე.
- გასულ წელს თქვენ ერთი ჩემი მდგმურის მისტერ ფერდელ ჰობსის საქმე გახსენით.
- ჰო, დიახ, უმნიშვნელო საქმე გახლდათ, - უთხრა ჰოლმსმა.
- მაგრამ ის განუწყვეტლივ ამაზე ლაპარაკობდა - თქვენს გულკეთილობაზე, სერ, იმაზე, თუ როგორ საოცრად ამოხსენით საიდუმლო და ბნელს ნათელი მოჰფინეთ. ახლა მომაგონდა ის ამბავი, როცა თვითონვე დავეხეტები ბნელში და რაღაც იდუმალებით ვარ გარემოცული. მე მწამს, თუ მოისურვებთ, დროს გამონახავთ.
ჰოლმსს პირფერობა შიგ გულში შეუხიცინებდა ხოლმე, მლიქვნელური სიტყვის ამყოლი კაცი იყო, მაგრამ სიმართლე უნდა ითქვას, თავისი საქმის დიდად მოყვარული გახლდათ, გაჭირვებისას გულისხმიერი და ადამიანთა გულშემატკივარი. ამ ორმა ძალამ აიძულა ახლაც, ამოოხვრით დაედო წებოსთვის აღებული ფუნჯი და სავარძელი მაგიდიდან უკან მიეწია.
- აბა, მისის უორენ, მომიყევით რა მოხდა; თუ მოვწევ, ლაპარაკში ხელი ხომ არ შეგეშლებათ? უოტსონ, ასანთი! რამდენადაც მახსოვს, თქვენ ის გაწუხებთ, რომ თქვენი ახალი მდგმური თავისი ოთახებიდან გარეთ არ გამოდის და მისთვის ვერასოდეს თვალი ვერ მოგიკრავთ? მაპატიეთ, მისის უორენ, მაგრამ მეც რომ თქვენი მდგმური ვიყო, ზოგჯერ კვირაობით ვერ მნახავდით.
- მართალს ბრძანებთ, სერ, მაგრამ აქ სულ სხვა რამ უნდა იმალებოდეს. ძლიერ მეშინია, მისტერ ჰოლმს. შიშით მთელი ღამეები არა მძინავს. უსმინო, როგორ დადის დილიდან საღამომდე წინ და უკან, ერთხელაც ვერ მოჰკრა თვალი, ვერ დაინახო და ვერ შეხედო - ამისი ატანა მოუთმენელი გახლავთ და მე არ შემიძლია. ქმარიც ჩემსავით ნერვიულობს, მაგრამ ის მთელი დღე სამსახურშია, მე კი სად წავიდე? ანდა რატომ გვემალება? რა აქვს ჩადენილი? სახლში მხოლოდ მე და ისა ვართ და კიდევ ერთი მოსამსახურე გოგო მიგდია. ნერვები დამაწყდა, მეტს ვეღარ ავიტან.
ჰოლმსი ქალისაკენ გადაიხარა და გრძელი, წვრილი თითები მხრებზე დაადო. როცა სურდა, ყოვლის მომნუსხველი უნარი გააჩნდა, ისე აწყნარებდა ადამიანს, თითქოს ჯადოს უკეთებსო. წამიც და ქალის გამოხედვაში შიში აღარ იგრძნობოდა, მის აფორიაქებულ სახეს ჩვეულებრივი იერი დაუბრუნდა. იგი მშვიდად ჩაჯდა იმ სავარძელში, რომელზეც ჰოლმსმა მიუთითა.
- თუ მე ხელს მოვკიდებ საიდუმლოს ამოხსნას, ყოველი წვრილმანი უნდა ვიცოდე, - უთხრა ჰოლმსმა. - აზრი მოიკრიბეთ. ყველაზე უმნიშვნელო წვრილმანი შეიძლება საქმეში ყველაზე გადამწყვეტი აღმოჩნდეს. თქვენ ამბობთ, რომ ის კაცი თქვენთან ათი დღის წინ მოვიდა და ორი კვირის ქირაცა და კვების საფასურიც წინასწარ გადაიხადა?
- მან მკითხა, როგორი პირობები იქნებაო, სერ. მე ვუპასუხე, კვირაში ორმოცდაათი შილინგი უნდა გადაიხადოთ-მეთქი. ზედა სართულზე ერთი სასტუმრო და პატარა საწოლი ოთახია - სრულიად ცალკე ბინაა, სერ.
- შემდეგ?
- მან მითხრა: ორჯერ მეტს გადავიხდი, თუ გინდა, კვირაში ხუთ გირვანქას მოგცემთ, თუ ჩემს პირობებზე დათანხმდებითო. მდიდარი ქალი არ გახლავართ, სერ, მისტერ უორენს მცირე ხელფასი აქვს, და ასეთი ფული ჩემთვის დიდი შეწევნაა. იქვე ამოიღო ათგირვანქიანი საკრედიტო ბილეთი. ამდენსავეს მიიღებთ ყოველ ორ კვირაში დიდი ხნის განმავლობაში, თუ პირობაზე თანახმა იქნებითო, - მითხრა, - მეტი მე თქვენთან არავითარი საქმე არა მაქვსო.
- მერე, რა პირობები დაგიყენათ?
- სახლის გასაღები მთხოვა, სერ. ამაში საოცარი არაფერია. მდგმურებს ხშირად აქვთ თავიანთი გასაღები. აგრეთვე მოითხოვა, ჩემთვის დამაყენეთ და არავითარ გარემოებაში არ შემაწუხოთო.
- მერე, ამაში რაღაა განსაკუთრებული და საოცარი?
- მართალი ბრძანდებით, სერ, მაგრამ ყველაფერს აქვს თავისი ზომა. აქ კი ყოველგვარ ზომაზე ლაპარაკი ზედმეტია. აგერ ათი დღეა ჩვენს სახლშია და არც მე, არც მისტერ უორენს, არც ჩვენს მოსამსახურე გოგოს მისთვის თვალიც არ მოგვიკრავს. ჩვენ გვესმის, როგორ დადის და დადის - ღამით, დილით, დღისით, მაგრამ სახლიდან მხოლოდ პირველ ღამეს გავიდა.
- ესე იგი სახლიდან პირველ ღამეს გავიდა?
- დიახ, სერ, და ძალიან გვიან დაბრუნდა - ჩვენ მაინც დავწექით. გაგვაფრთხილა, გვიან მოვალო, და გვთხოვა, კარს ურდულს ნუ გაუყრითო. გავიგონე, როგორ ამოდიოდა კიბეებზე, ეს იყო უკვე ნაშუაღამეს.
- სადილის საქმე როგორაა?
- საგანგებოდ მოითხოვა, კარის წინ სკამზე დამიდგითო კერძი მას შემდეგ, რაც ზარს დავრეკავო. რომ შეჭამს, კიდევ დაგვირეკავს და ჩვენ იმავე სკამიდან ვიღებთ ჭურჭელს, ლანგრითვე მიგვაქვს. თუ დამატებით სხვა რაიმე დასჭირდა, იქვე გვიტოვებს ქაღალდის ნაგლეჯზე, ნაბეჭდი ასოებით ნაწერს.
- ნაბეჭდი ასოებით?
- დიახ, სერ, ფანქრით. სულ ერთი სიტყვა და მეტი არაფერი. ერთი აგერ მოგართვით, ნახეთ: საპონი. ესეც მეორე: ასანთი. ეს წარწერაც: დეილი გაზეთი - პირველ დილას ეს ნაწერები დაგვიტოვა. ამ გაზეთს ყოველ დილით ვახვედრებ სკამზე, საუზმესთან ერთად.
- დახეთ! - თქვა ჰოლმსმა და ყურადღებით გადაათვალიერა ქაღალდის ნაგლეჯები, მისის უორენმა რომ მოუტანა. - ეს კი ნამდვილად უჩვეულო ამბავია, ადამიანებისაგან განზე დგომა გასაგებია, მაგრამ ნაბეჭდი ასოები რა საჭიროა? ნაბეჭდი ასოებით წერა - მომქანცველი ჯაფაა. რატომ არ წერს უბრალოდ? როგორ ახსნით ამას, უოტსონ?
- თავისი ხელნაწერის დაფარვას ცდილობს?
- მერე, რისთვის? რა ენაღვლება, თუ ბინის დიასახლისი უბრალო საქმიან ქაღალდს მის საკუთარი ხელით ნაწერს მიიღებს? ან, იქნებ, მართალი ხართ, მაგრამ რატომ წერს ასე ლაკონიურად?
- წარმოდგენა არა მაქვს.
- ეს ფიქრისა და დასკვნებისათვის დიდ შესაძლებლობებს გვიშლის. დაწერილია ცუდად გათლილი სრულიად ჩვეულებრივი იისფერი ფანქრით. ყურადღება მიაქციეთ, ბარათისათვის კიდე მოუხევიათ მას შემდეგ, რაც დაუწერია. აკლია "ს" სიტყვა "საპონს". ეს რაღაც დამაფიქრებელი ამბავია, უოტსონ, არა?
- რაღაცის ეშინია?
- უსათუოდ. ეტყობა, ქაღალდზე რაღაც კვალი დარჩა, თითის ანაბეჭდი ან სხვა რამ, რითაც შეეძლოთ ამოცნობა. თქვენ ამბობთ, მისის უორენ, რომ ის კაცი საშუალო სიმაღლისაა, შავგვრემანი და წვერმოშვებული, რამდენი წლისა იქნება?
- ახალგაზრდა, სერ, ოცდაათზე მეტის არ იქნება.
- კიდევ რას მიაქციეთ ყურადღება?
- ინგლისურად სწორად ლაპარაკობდა, სერ, მაგრამ წარმოთქმის მიხედვით ისეთი შთაბეჭდილება შემექმნა, თითქოს უცხოელი უნდა იყოს.
- კარგად ჩაცმულია?
- ძალიან კარგად, სერ, ნამდვილი ჯენტლმენია. შავი კოსტუმი აცვია, ისეთი არაფერია, რომ თვალში გეცეთ.
- სახელი არ უთქვამს?
- არა, სერ.
- წერილებს არ იღებს და არავინ ნახულობს?
- არავინ.
- მაგრამ თქვენ ან მოსამსახურე გოგო დილაობით ხომ შედიხართ იმის ოთახში?
- არა, სერ, თავის თავს თვითონვე ემსახურება.
- ნუთუ? ჭეშმარიტად, გასაოცარია. ახლა მითხარით, რა ხელბარგი ჰქონდა?
- ერთი დიდი ყავისფერი ჩემოდანი, მეტი არაფერი.
- ვერ ვიტყვი, რომ ამოსაცნობად და გასაშიფრად ბევრი რამ გაგვაჩნია, მაგრამ ბედი მაინც უნდა ვცადოთ. მაშ, თქვენ ამბობთ, რომ ოთახიდან არაფერი გაგიტანიათ, სრულიად არაფერი?
მისის უორენმა ჩანთიდან კონვერტი ამოიღო, იქიდან ორი ნახმარი ასანთი და სიგარეტის ნამწვები მაგიდაზე წამოყარა.
- დღეს სულ ეს იყო ლანგარზე. მოვიტანე, რადგან გამიგონია, რომ თქვენ წვრილმანებიდანაც შეგიძლიათ სერიოზული დასკვნების გამოტანა.
ჰოლმსმა მხრები აიჩეჩა.
- აქედან ვერანაირ სერიოზულ დასკვნას ვერ გავაკეთებ. ასანთით, ჩანს, სიგარეტს უკიდებდა, რადგან მხოლოდ თავია დამწვარი. როცა სიგარას ან ჩიბუხს ეწევიან, ასანთის ნახევარი მაინც დაიწვის. ჰე, ეს ნამწვი კი მართლაც საყურადღებოა. თქვენ ამბობთ, რომ ის ჯენტლმენი წვერ-ულვაშიანია?
- დიახ, სერ.
- ამ სიგარეტის ასე ბოლომდე მოწევა მხოლოდ წმინდად გაპარსულ კაცს შეეძლო. უოტსონ, თქვენს მოკლე ულვაშებსაც კი დაიტრუსავდით ასე.
- იქნებ მუნდშტუკი ჰქონდა? - ვივარაუდე მე.
- არავითარ შემთხვევაში: ბოლო დაჭმუჭნილია. იქნებ თქვენს სახლში ორი ადამიანი ცხოვრობს, მისის უორენ?
- არა, სერ. ისე ცოტას ჭამს ჩემი მდგმური, რომ პირდაპირ მიკვირს, როგორ ჰყოფნის ერთ კაცს ეს საჭმელი.
- რა გაეწყობა, უნდა დავიცადოთ, ვიდრე დამატებითი მასალები გაგვიჩნდება. ბოლოს და ბოლოს, სადავო და სადავიდარაბო არაფერი გაქვთ. ბინის ქირა მიგიღიათ, მდგმური წყნარი კაცია, თუმცა, რა თქმა უნდა, ძალიან უცნაური. ქირას კარგად იხდის, და თუ არ სურს გამოჩენა, ეს ბოლოს და ბოლოს, თქვენ არც გეხებათ. არავითარი მიზეზი არ გაგვაჩნია, სიმშვიდე დავურღვიოთ, ვიდრე არ არსებობს საბუთი, რომ კანონს ემალება. ეს საქმე კარგად მემახსოვრება. შემატყობინეთ, თუ მოხდება რაიმე ახალი, და იმედი გქონდეთ ჩემი დახმარებისა, თუკი დაგჭირდებათ.
- ამ საქმეში უთუოდ არის ზოგი რაღაც თავშესაქცევი თავისებურება, უოტსონ, - მითხრა ჰოლმსმა მას შემდეგ, რაც მისის უორენი წავიდა, - შეიძლება აღმოჩნდეს სრულიად უბრალო რამე - ვთქვათ, მდგმური ახირებული კაცია და მეტი არაფერი; შესაძლოა, ბევრად უფრო სერიოზულიც გამოდგეს, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. უწინარეს ყოვლისა, აზრად მომდის, რომ მისის უორენის ოთახებში არ ცხოვრობს ის კაცი, ვინც ბინა იქირავა.
- რატომ ფიქრობთ ასე?
- ასეთი რამ სიგარეტის ნამწვმა მაფიქრებინა და მერე განა დადგენილი არაა, რომ მდგმური მხოლოდ ერთხელ გავიდა სახლიდან, ისიც იმავე ღამეს, როცა ბინა იქირავა? მერედა, ერთმა ღმერთმა იცის, თვითონვე დაბრუნდა იმ დროს, როცა სახლში მას ვერავინ ნახავდა, თუ სხვა ვინმე. ჩვენ არავითარი მტკიცება არ გაგვაჩნია, რომ შინ დაბრუნებული კაცი და, ვინც ბინა დაიქირავა, ერთი და იგივე პიროვნებაა, მერე, ოთახების დამქირავებელი სწორად ლაპარაკობდა ინგლისურად, ეს კი წერს ნაბეჭდი ასოებით და თანაც დაუწერია "ასანთები". ეტყობა, სიტყვა ლექსიკონში უნახავს, ლექსიკონში ხომ ყოველი სიტყვა მხოლობითშია. სიტყვის სიმოკლეც, ალბათ, იმისთვის სჭირდება, რომ ინგლისურის უცოდინრობა დაფაროს. დიახ, უოტსონ, ჩვენ საკმაოდ ბევრი საბუთი გვაქვს ეჭვისთვის, რომ მოხდა შენაცვლება და დამქირავებელი და ბინაში მაცხოვრებელი ერთი და იგივე პიროვნება არაა.
- მაგრამ რა მიზნით?
- ჩვენი ამოცანაც ისაა, რომ ამისი მიზეზი ამოვხსნათ. ერთი საიმედო გზა კი, კაცმა რომ თქვას, უკვე გვაქვს. - ჰოლმსმა თავისი დიდი ალბომი ამოიღო, რომელსაც ყოველდღე ავსებდა ლონდონის გაზეთებიდან ამოჭრილი ცნობებით, განცხადებებით, დაკარგულთა ძებნას, შეხვედრის ადგილებს და სხვა მისთანებს რომ ეხებოდა. - ღმერთო ჩემო! - შესძახა მან, ალბომს რომ ფურცლავდა. - რაოდენი ნაირფეროვნებაა კვნესისა, შეძახილებისა, წუწუნისა! რა უძირო კალათაა უჩვეულო შემთხვევებისა! მერე და სწორედ ამ კალათიდან ამოკრებს უძვირფასეს ცნობებს ადამიანი, რომელიც სწორედ უჩვეულოს ეძებს. მისის უორენის მდგმური განმარტოვდა. მას ვეღარ ნახულობენ და ვეღარც წერილებს სწერენ იმისი შიშით, რომ გაშიშვლდება საიდუმლოება, რომლის დაფარვაც სურთ. რა გზით უნდა შეატყობინონ ის ამბები, რომლებიც სახლის კედლების გარეთ ხდება? რა თქმა უნდა, გაზეთების მეშვეობით. ეტყობა, სხვა გზა არ არსებობს, და, ჩვენდა საბედნიეროდ, შეგვიძლია მარტო "დეილი გაზეთის" შესწავლით შემოვიფარგლოთ. აი, ამ გაზეთიდან უკანასკნელი ორი კვირის განმავლობაში ამოჭრილი განცხადებები. "შავ ბოაში მორთული მანდილოსანი ციგურებით სრბოლის კლუბ "პრინცესიდან" - ეს გამოვტოვოთ. "ნუთუ ჯიმი თავის დედას გულს გაუხეთქავს"! - არა მგონია, ამასაც რაიმე საერთო ჰქონდეს ჩვენს საქმესთან". ქალი, რომელმაც ცნობა დაკარგა ბრიქსტონის ომნიბუსში..." არც ეს მაინტერესებს. "სული ჩემი წუხს შენთვის..." - გულის წამღები წუწუნია, უოტსონ, სრულიად ჩვეულებრივი! აი, ეს კი უფრო ხელს გვაძლევს და საჩვენო უნდა იყოს. მისმინეთ: მოთმინება. ვიპოვი რაიმე უფრო საიმედო საშუალებას, რომ ურთიერთობები ვიქონიო. ჯერ კი ეს სვეტი. ჯ." დაბეჭდილია მისის უორენთან მდგმურის დასახლებიდან ორი დღის შემდეგ. სრულიად გამოსადეგია, ხომ მართალია? საიდუმლოებით მოცული უცნობი ალბათ კითხულობს ინგლისურად, თუმცა წერა არ შეუძლია. შევეცადოთ ისევ დავადგეთ მის კვალს. აგერ, ასედაც მოხდა. სამი დღის შემდეგ: "საქმე კარგად მიდის. მოთმინება და კეთილგონიერება. ღრუბლები გაიფანტებიან. ჯ." მერე მთელი კვირა არაფერი. აგერ, რაღაც უფრო გარკვეული: "ღრუბელი იფანტება, ცა იწმინდება და გზა მოჩანს. თუ მოვახერხე გაცნობო, დაიმახსოვრე: პირობითი კოდი - ერთი ა, და ორი ბ და ასე შემდეგ. მალე გაიგებ. ჯ." დაბეჭდილია გუშინდელ გაზეთში, დღევანდელში - არაფერი. ყველაფერი ეს ძლიერ ესადაგება მის უორენის მდგმურის ამბავს. დიდი ლოდინი არ დაგვჭირდება, უოტსონ, დარწმუნებული ვარ, რომ ვითარებას შუქი მოეფინება.
ჩემი მეგობარი მართალი გამოდგა. დილით ბუხართან წავადექი თავს, პატარა ნოხზე იდგა, ცეცხლისკენ ზურგი ჰქონდა მიქცეული და სახეზე სრული კმაყოფილების ღიმილი უთამაშებდა.
- აბა, ახლა რას იტყვით, უოტსონ! - შესძახა და მაგიდიდან გაზეთი აიღო. "მაღალი წითელი სახლი თეთრი ქვის ლავგარდანებით. მეოთხე სართული, მეორე ფანჯარა მარცხნიდან. როცა შებინდდება. ჯ." ეს უკვე სრულიად გარკვეულია. საუზმის შემდეგ ჩვენ პატარა დაზვერვას ჩავატარებთ მისის უორენის სახლის შემოგარენში... აჰა, მისის უორენიც, ჩვენსკენ მორბის, მისის უორენ, რა იცით ახალი?
იგი ისე გამალებული შემოვარდა ჩვენს ოთახში, რომ აშკარად რაღაც მნიშვნელოვანი ამბავი უნდა მომხდარიყო.
- ჩემგან მოთმინება კმარა, მისტერ ჰოლმს! - შესძახა გამწარებულმა, - პოლიციას უნდა შევატყობინოთ! ჩაალაგოს ჩემოდანში თავისი ბარგი-ბარხანა და მომწყდეს თავიდან! პირდაპირ ავიდოდი და ამას ვეტყოდი, მაგრამ ჯერ თქვენთან რჩევის საკითხავად მოსვლა ვარჩიე. ჩემი მოთმინების ფიალა აივსო, რაკი საქმე იქამდე მივიდა, რომ მოხუცი ქმარი გამილახეს...
- მისტერ უორენს სცემეს?
- დიახაც, ყოველ შემთხვევაში უდიერად და უხეშად მოექცნენ.
- ვინ მოექცა უდიერად?
- სწორედ, ეს გვინდა გავიგოთ! ეს ამ დილით მოხდა. მისტერ უორენი მეტაბელედ მუშაობს მორტონსა და უეილაიტთან ტოტენჰემ-კორტ-როუდზე. სახლიდან მიახლოებით დილის შვიდ საათზე გადის ხოლმე. ამ დილით, ქუჩაში ათი ნაბიჯიც არ გაევლო, რომ წინ ორი უცნობი გადაუდგა, თავზე პალტო ჩამოაცვეს და იქვე მდგარ კებში ძალით ჩასვეს. მთელი საათი უტარებიათ აღმა-დაღმა, მერე კების კარი გაუღიათ და ძირს გადაუგდიათ, ასე წოლილა ქვაფენილზე, შიშისაგან გონებადაკარგული, და რა თქმა უნდა, იმის გაგების თავი არ ექნებოდა, თუ საით წავიდა კები. როცა წამომდგარა, უნახავს, რომ ჰემსტედ-ჰიტზე იმყოფებოდა. შინ ომნიბუსით დაბრუნდა, მე იგი ტახტზე მიწოლილი დავტოვე და აქეთ გამოვეშურე, რომ რაც მოხდა, თქვენთვის შემეტყობინებინა.
- მეტისმეტად საინტერესო ამბავია, - თქვა ჰოლმსმა. - ხომ არ შეუმჩნევია, როგორ გამოიყურებოდა ის ხალხი, ხომ არ გაუგონია, რაზე ლაპარაკობდნენ?
- არა, სრულიად გამოშტერებულა. მხოლოდ ის იცის, რომ რაღაც მაგიურმა ძალამ მაღლა ასწია და იმავე მაგიურმა ძალამ ძირს ისროლა. ორზე მეტი არ ყოფილან, თუმცა იქნებ სამნიც იყვნენ.
- თქვენ კი თქვენს ქმარზე თავდასხმას თქვენს მდგმურს უკავშირებთ?
- აბა ვის დავუკავშირო? ჩვენ აქ თხუთმეტი წელია ვცხოვრობთ და მსგავსი არაფერი მოგვსვლია. მეტის მოთმენა აღარ შემიძლია. ფული ხომ ყველაფერი არაა ცხოვრებაში! მე დღესვე გავაგდებ იმას სახლიდან.
- ცოტა კიდევ მოიცადეთ, მისის უორენ. არაფერი ნაჩქარევად არ გააკეთოთ. მე მგონია, რომ შემთხვევა ბევრად უფრო სერიოზულია, ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. ახლა აშკარაა, რომ დილით მას მტრები კარებთან ელოდნენ და თქვენი ქმარი თქვენი მდგმური ეგონათ. თავიანთ შეცდომას რომ მიმხვდარან, კებიდან ძირს გადმოუგდიათ. ჩვენ შეგვიძლია მხოლოდ ვიმარჩიელოთ იმაზე, თუ რას იზამდნენ, შეცდომა რომ არ მოსვლოდათ.
- მერე, მე რა მოვიმოქმედო, მისტერ ჰოლმს?
- ძალიან მაინტერესებს თქვენი მდგმურის ნახვა, მისის უორენ.
- თუ კარს არ შევამტვრევთ, არ ვიცი, ეს როგორ უნდა მოხდეს? როცა საჭმელს სკამზე ვდგამ და კიბეებზე ჩავდივარ, ყოველთვის მესმის, კარს როგორ კეტავს.
- მან ხომ ლანგარი ოთახში უნდა შეიტანოს. განა არ შეიძლება კაცი სადმე დაიმალოს და თვალი ადევნოს?
დიასახლისი ჩაფიქრდა.
- სწორია, სერ. მოპირდაპირე მხარეს საკუჭნაოა. იქ შემიძლია სარკე დავდგა, და თუ კარის უკან დაიმალებით...
- დიდებულია! - შესძახა ჰოლმსმა. - როდისაა მეორე საუზმის დრო?
- ასე პირველ საათზე, სერ.
- მაშ, მე და ექიმი უოტსონი იმ დროისათვის მოვალთ. მშვიდობით ბრძანდებოდეთ, მისის უორენ.
პირველის ნახევარზე უკვე მისის უორენის სახლთან ვიყავით. ეს იყო მაღალი, ვიწრო, ყვითელი აგურის სახლი და იგი პატარა ჩიხში, ბრიტანეთის მუზეუმის ჩრდილოეთით, გრეიტორმ-სტრიტზე იდგა. იქიდან უფრო სოლიდური შენობებით ჰაუ-სტრიტის სანახები იშლებოდა. ჰოლმსმა სიცილით მიჩვენა ერთი მათგანი - დიდი მრავალბინიანი სახლი, სხვა თვალსაჩინო სახლებზე ოდნავ წინ მდგარი.
აი, უოტსონ, ის სახლი! საიდანაც დათქმული სიგნალებით ნიშნება მოხდება. მე კარგად დავინახე თეთრი ქვის ლავგარდნებიანი მაღალი წითელი სახლი. აგერ ფანჯარა, საიდანაც პირობით ნიშნებს გადმოსცემენ. ადგილი ცნობილია, ცნობილია კოდიც. ჩვენი ამოცანა ძნელი არ იქნება. იმ ფანჯარაში განცხადებაა: "ქირავდება". მაშასადამე, ბინა ცარიელია და თანამზრახველს შეუძლია იმით ისარგებლოს... აბა, როგორაა საქმე, მისის უორენ?
- თქვენთვის ყველაფერი გავამზადე. დატოვეთ დაბლა ფეხსაცმელი, ამოდით და მე საკუჭნაოში შეგიშვებთ.
ქალმა ყველაფერი ძალიან მოხერხებულად მოაწყო. სარკე ისე იყო დადგმული, რომ ჩვენ, ბნელში მყოფნი, მოპირდაპირე კარს კარგად დავინახავდით. ის იყო დავსხედით და მისის უორენმა დაგვტოვა, რომ ზარის ხმაც გაისმა. მალე გამოჩნდა დიასახლისი, ლანგარი სკამზე დადგა და მძიმე ნაბიჯით იქაურობას გაშორდა. კარის უკან მიკუნჭულები მივაშტერდით მოპირდაპირე კარს, რომელიც სარკეში ჩანდა. დიასახლისის ფეხის ხმა მიწყდა თუ არა, გასაღების გაჩხაკუნების ხმა გაისმა, კარის სახელური ჩამოიწია და ორმა ნაზმა ხელმა სკამზე დატოვებული ლანგარი აიღო. წუთის შემდეგ ლანგარი ისევ სკამზე დადგეს, და ჩემს თვალწინ ქალის მშვენიერმა შავგვრემანმა სახემ გაიელვა. იგი შეძრწუნებული შესცქეროდა საკუჭნაოს ოდნავ მოღებულ კარს. შემდეგ ოთახის კარი ხმაურით დაიხურა, გასაღებმა ისევ გაიჩხაკუნა და ყველაფერი მიწყნარდა. ჰოლმსმა ხელი სახელოში ჩამავლო და ჩვენ სწრაფად დავეშვით კიბეზე.
- საღამოს ისევ მოვალ, - უთხრა დიასახლისს, რომელიც მოუთმენლად უყურებდა. - მგონი, უოტსონ, ეს საქმე შინ უნდა განვსაჯოთ.
- ამრიგად, ჩემი ვარაუდი დადასტურდა, - თქვა ჰოლმსმა და სავარძელში მოხერხებულად გადაწვა. - მოხდა შენაცვლება. მხოლოდ ის ვერ განვჭვრიტე, უოტსონ, რომ ჩვენ ქალს შევხვდებოდით და თანაც შესანიშნავ ქალს.
- მან დაგვინახა.
მან რაღაც ისეთი შენიშნა, რამაც შეაძრწუნა. ეს უეჭველია. საერთოდ, საქმის ვითარება საკმაოდ ნათელია, ხომ მართალს ვამბობ? წყვილი ეძებს ლონდონში თავშესაფარს, ცდილობს დაემალოს რაღაც საშინელ საფრთხეს, რაც თავს დასტრიალებს. რამდენად საშიშია საფრთხე, ეს ჩანს სიფრთხილის იმ მკაცრი ღონისძიებებიდან, რაც მიუღიათ. მამაკაცმა უსათუოდ რაღაც უნდა მოიმოქმედოს და მანამდე სურს უზრუნველყოს ქალისთვის უშიშროება. იოლი ამოცანა როდია, მაგრამ კაცს ეს მეტად თავისებურად გადაუწყვეტია და იმდენად წარმატებითაც, რომ სახლში ქალის ყოფნა არ იცის თვითონ დიასახლისმა, რომელიც მას კვებავს. ახლა აშკარაა, რისთვის არის საჭირო ნაბეჭდი ასოები: რათა არ გახდეს ცნობილი, რომ წერს ქალი. მასთან შეხვედრა კაცს არ შეუძლია - ამით მტრებს თავის კვალზე დააყენებს. და რაკი ქალის ნახვა არ შეუძლია, თავის ამბავს გაზეთის მეშვეობით ატყობინებს. ჯერჯერობით ყველაფერი გასაგებია.
უოტსონ, თქვენ როგორც ყოველთვის, მეტისმეტად პრაქტიკული ხართ! რა იფარება ამის უკან? მისის უორენისაგან ნაამბობი თითქოს თავშესაქცევი პრობლემა სულ უფრო რთულდება და საბედისწერო ხასიათს იღებს. ჯერჯერობით გადაჭრით შეგვიძლია ვთქვათ ერთი რამ: ეს არაა ბანალური სასიყვარულო თავგადასავალი. თქვენ ალბათ შენიშნეთ ქალის სახის გამომეტყველება, როცა საფრთხე იგრძნო? ჩვენ გავიგეთ აგრეთვე მისტერ უორენის კებით გატაცების ამბავი. ის უთუოდ მდგმური ეგონათ. თვალით ნანახი და გაგონილი ყველაფერი ეს, აგრეთვე აუცილებლობა, რომ საიდუმლო მკაცრად შეინახონ, მეტყველებს იმაზე, რომ საქმე ეხება სიკვდილ-სიცოცხლეს. თავდასხმა მისტერ უორენზე იმ ამბავს გვიჩვენებს და გვიმტკიცებს, რომ მტრებმა, ვინც არ უნდა იყონ ისინი, ჯერ არაფერი იციან იმაზე, რომ ბინის დამქირავებელი მამაკაცი შეცვლილია დედაკაცით. ეს ძალზე საინტერესო და ძალზე დახლართული ამბავი ჩანს, მისტერ უოტსონ.
- თქვენ რატომ უნდა მისდიოთ ამ საქმეს ბოლომდე? ის ხომ არავითარ სარგებლობას არ გიქადით, არც სახელს შეგძენთ?
- მართლაც, არაფერს შემძენს, მაგრამ ხომ არის ხელოვნება ხელოვნებისთვის, უოტსონ. თქვენც, როცა საექიმო პრაქტიკას ეწეოდით, განა მხოლოდ გასამრჯელოსთვის მკურნალობდით?
- არა, ჩემი ცოდნის შევსების მიზნითაც, ჰოლმს.
- სწავლა სიკვდილამდეო, ხომ გაგიგონიათ, უოტსონ. სწავლა - ესაა გაკვეთილების ჯაჭვი და ყველაზე დიდი გაკვეთილი ბოლოს მოდის. ჩვენი შემთხვევა ჭკუის სასწავლებელია. ის არც ფულს მოგვიტანს და არც სახელს, მაგრამ საიდუმლო მაინც უნდა ამოვხსნათ. დაღამდება და ჩვენ კიდევ ერთ ნაბიჯს გადავდგამთ წინ ჩვენს კვლევა-ძიებაში.
როცა ისევ მივედით მისის უორენის სახლში, ლონდონში დაისის მწუხრი ჩამოწვა. ერთფეროვან რუხ საფარველში მხოლოდ ფანჯრების მკვეთრად შემოხაზული ყვითელი კვადრატები და გაზის ფარნების მქრქალი წრეები ცრიატებდა. ჩაბნელებული სასტუმროდან რომ დაჟინებით გავიცქირებოდით, ვხედავდით მხოლოდ ერთი მკრთალი შუქის ლაქას, მაღლა წყვდიადში რომ ციმციმებდა.
- იმ ოთახში ვიღაც დადის, - ჩურჩულით თქვა ჰოლმსმა და თავისი გრძელი, დაძაბული სახე მინასთან მიიტანა, - დიახ, მე ვხედავ მის ჩრდილს. აგერ, კიდევ გამოჩნდა. ხელში სანთელი უჭირავს და ახლა აქეთ იყურება. სურს დარწმუნდეს, რომ ქალი თვალს ადევნებს. იგი შუქნიშნებს იძლევა. თვალი ადევნეთ და დაიმახსოვრეთ უოტსონ, რათა ჩვენი მონაცემების შემოწმება შევძლოთ. ერთხელ აანთო - ცხადია, ესაა ა. ახლა რამდენი დათვალეთ? ოცი? მეც. უთუოდ ეს ტ იქნება. ატ - მეტად საგულისხმოა. ისევ ტ. ეს უთუოდ მეორე სიტყვის დასაწყისია. გამოდის ტენტა. მორჩა. ნუთუ სულ ეს იყო, უოტსონ? ატტენტა - უაზრობაა. არც მაშინ აქვს აზრი, თუ სამ სიტყვად დავშლით - ატ, ტენ, ტა. ისევ დაიწყო! ეს რაღაა? ატტე - ისევ ის? უცნაურია, უოტსონ, ძალიან უცნაური! და ისევ ყველაფერი ხელახლა! ატ-ის ხომ მესამედ ანიშნებს იმავეს! სამჯერ - ატტენტა. კიდევ რამდენი იქნება? არა, მგონი დაასრულა. ფანჯარას მოშორდა. როგორ ახსნით ამას, უოტსონ?
- დაშიფრული ცნობაა.
მოულოდნელად ჰოლმსმა "აჰა" - ისე შესძახა, თითქოს რაღაც მოისაზრაო.
- თანაც შიფრი არც ისეთი თავსატეხია, უოტსონ. ეს ხომ იტალიურია! "ა" ბოლოში ნიშნავს, რომ მიმართავენ კაცს: "ფრთხილად! ფრთხილად! ფრთხილად!" რას იტყვით, უოტსონ?
- ვფიქრობ, მიზანს ზუსტად შიგ გულში მოახვედრეთ.
- უდავოდ. გაფრთხილება უაღრესად მნიშვნელოვანია, ამიტომაც სამჯერ გაიმეორა. მაგრამ რას გაუფრთხილდეს? დაიცა, კიდევ მოვიდა ფანჯარასთან.
ჩვენ ისევ დავინახეთ მრუმე სილუეტი დახრილი კაცისა და ფანჯარაში ცეცხლის შუქმა გაიელვა, სიგნალები განმეორდა. ახლა სწრაფად გადასცემდნენ, ისე სწრაფად, რომ თვალის მიდევნება ჭირდა.
- პერიკოლო! პერიკოლო! - ეს რას ნიშნავს, უოტსონ? საფრთხე? ღმერთო მოწყალეო! ეს ხომ საფრთხის სიგნალია! ისევ დაიწყო! პერი... ეს რა...
შუქი უცებ ჩაქრა, მოციმციმე კვადრატი გაუჩინარდა, და მეოთხე სართული შავ ბაფთასავით შემოევლო მოელვარე ფანჯრების სარტყელს მაღალი სახლის თავზე. უკანასკნელი გამაფრთხილებელი სიგნალი უეცრად გაწყდა. რატომ? ვინ გაწყვიტა? ასეთი აზრი გაგვიჩნდა ორივეს. ჰოლმსი ფანჯარას ფიცხლავ ჩამოსცილდა.
- ეს ხუმრობა არ არის, უოტსონ! - შესძახა. - იქ რაღაც ჯოჯოხეთი ტრიალებს. რატომ შეწყდა სიგნალები ასე უეცრად? უნდა დავუკავშირდეთ სკოტლენდ-იარდს, ჩვენი აქედან წასვლა კი არ შეიძლება, დრო არ ითმენს.
- შეიძლება მე გავიქცე პოლიციაში?
- აუცილებელია უფრო ზუსტად გავიგოთ, რა ხდება იქ. იქნებ მიზეზი სულ უბრალო რამეა. იჩქარეთ, უოტსონ, და შევეცადოთ თვითონვე გავარკვიოთ ყველაფერი.
ჰაუ-სტრიტზე რომ ჰაიჰარად მივაბიჯებდით, იმ სახლს მივხედე, რომელიც ის-ის იყო უკან მოვიტოვეთ. ზედა სართულის ფანჯარაში ჩანდა - ქალის თავის ჩრდილი, იგი ალბათ დაძაბული და სუნთქვაშეკრული გასცქეროდა სიბნელეს, რათა სიგნალების განმეორება არ გამორჩენოდა.
ჰაუ-სტრიტის შენობის წინ რიკულებზე დახრილი, გრძელპალტოიანი და შარფშემოხვეული კაცი იდგა. როცა სადარბაზოში ფარნის შუქი ჩვენს სახეებს მოხვდა, ის შეკრთა.
- ჰოლმს! - შესძახა.
- დიახ, მე ვარ, გრეგსონ! - შეეხმიანა ჩემი მეგობარი და სკოტლენდ იარდელ მაძებარს მიესალმა. მოგზაურობა შეყვარებულთა შეყრით დასრულდა. აქ რამ მოგიყვანათ?
- ალბათ იმანვე, რამაც თქვენ, - მიუგო გრეგსონმა. - მაგრამ რანაირად გაიგეთ ეს საქმე, წარმოდგენა არა მაქვს.
- მე და თქვენ აქ მოგვიყვანა ორმა სხვადასხვა ძაფმა, რომელიც ერთი და იმავე დახლართული კვანძიდან მომდინარეობს. მე სიგნალებს ვაკვირდებოდი.
- სიგნალებს?
- დიახ, ამ ფანჯრიდან. იგი უეცრად გაწყდა. ჩვენ იმის დასადგენად მოვედით, ასე უეცრად რა მოხდა. მაგრამ რაკი საქმე საიმედო ხელშია, მე აღარა მაქვს საფუძველი ძიება განვაგრძო.
- მოიცადეთ! - შესძახა ფიცხლავ გრეგსონმა. - პატიოსნად გეტყვით, მისტერ ჰოლმს, თქვენს გვერდით მე ყოველთვის უფრო დაჯერებულად ვმოქმედებ. ეს მისასვლელი მთელს სახლში ერთადერთია. ვერსაით წაგვივა.
- ვინ? რომელია?
- როგორც იქნა, ამჯერად ბედი ჩვენ გვიღიმის, მისტერ ჰოლმს. უნდა დაგვეთანხმოთ. ამის თქმაზე გრეგსონმა ძლიერ დაჰკრა თავისი ტროსტი ტროტუარზე, რის შემდეგაც ქუჩის ბოლოში მდგარი მათრახმომარჯვებული კარეტის მეეტლე ჩვენსკენ გამოეშურა. - ნება მიბოძეთ წარმოგიდგინოთ მისტერ ჰოლმსი, - უთხრა გრესონმა. - ეს კი მისტერ ლივერტონია, ამერიკულ სააგენტო პინკერტონიდან.
- ლონგ-აილენდის გამოქვაბულის საიდუმლოს გმირი! - შესძახა ჰოლმსმა. - მოხარული ვარ, რომ გაგიცანით, სერ.
ამერიკელი ახალგაზრდა, მშვიდი, საქმიანი კაცი, მკვეთრნაკვთებიანი სუფთად გაპარსული მოგრძო სახისა, ასეთი ქების გამგონე, გაწითლდა.
- ის, რაც ახლა ჩვენ მოგველის, მთელი ჩემი ცხოვრების საქმეა, მისტერ ჰოლმს. თუ ჯორჯიანოს შეპყრობა მოვახერხე...
- რაო? ჯორჯიანო "ალისფერი ბეჭდის" ლიგიდან?
- ო, მას უკვე ევროპაშიც იცნობთ? ამერიკაში მის შესახებ ყველაფერი ვიცით. ჩვენ ვიცით, რომ მის სინდისს ორმოცდაათამდე მკვლელობა აწევს, მაგრამ ჯერ სარწმუნო სამხილი არა გვაქვს და ამიტომ შეპყრობა არ შეგვიძლია. ფეხდაფეხ მოვდევ ამერიკიდან, ნიუ-იორკიდან მოვყვები და ერთი კვირაა ლონდონში ვუთვალთვალებ, შემთხვევას ვეძებ, რომ საყელოში ხელი ჩავავლო. მე და მისტერ გრეგსონმა მის კვალს მივაგენით. ამ დიდ სახლშია, სხვა სადარბაზო კარი აქ არაა და ხელიდან ვეღარ დაგვისხლტება. მას შემდეგ, რაც ის ამ სახლშია, სამნი გამოვიდნენ, მაგრამ ვფიცავ, მათ რიცხვში ჯორჯიანო არ იყო.
- მისტერ ჰოლმსი რაღაც სიგნალებზე ლაპარაკობდა, - ჩაურთო გრეგსონმა. - დარწმუნებული ვარ, მას, როგორც ყოველთვის, აქვს ისეთი დაწვრილებითი ცნობები, რომლებიც ჩვენ არ გაგვაჩნია.
ჰოლმსმა მოკლედ მოუთხრო ყოველივე. ამერიკელმა ხელის მტევნები წყენით მომუჭა.
- გაუგია, რომ აქა ვართ!
- რატომ გგონიათ?
- განა ცხადი არ არის? სახლში დაიმალა და ნიშნებს აძლევს თანამზრახველს - ლონდონში მისი ბანდის რამდენიმე წევრია. მერე, როგორც თქვენ ინებეთ გეცნობებინათ, სიგნალები უეცრად შეწყდაო. რას უნდა ნიშნავდეს ეს, იმის გარდა, რომ დაგვინახა, ან როგორღაც მიხვდა, რომ ჩვენ აქა ვართ, საფრთხე ემუქრება და დაუყოვნებლივ თავს უნდა უშველოს? თქვენ რას გვირჩევდით, მისტერ ჰოლმს?
- მაღლა ავიდეთ. და იქვე გავარკვიოთ, ზემოთ რა ხდება.
- მაგრამ ჩვენ მისი დაპატიმრების ორდერი რომ არა გვაქვს?!
- ის კაცი ცარიელ ბინაში საეჭვო ვითარებაში იმყოფება, - თქვა გრეგსონმა. დაპატიმრების პირველ მიზეზად კმარა. როცა საპატიმროში ჩავსვამთ, ნიუ-იორკიდან ალბათ დაგვეხმარებიან, რომ იქვე გავაჩეროთ. დაპატიმრებისათვის პასუხისმგებლობას ჩემს თავზე ვიღებ.
ჩვენი მაძებარი-პროფესიონალები იქნებ გონებას მკვირცხლად ვერ ამუშავებენ, მაგრამ სიმამაცეში ვერაფერს უსაყვედურებთ. გრეგსონი კიბეებზე ადიოდა, რათა შეეპყრო გამობრძმედილი ბოროტმოქმედი, ადიოდა ისევე დამშვიდებული, თითქოს სკოტლენდ-იარდის სადარბაზო კიბეზე მიაბიჯებდა. პინკერტონელმა აგენტმა გადასწრება სცადა, მაგრამ გრეგსონმა გადაჭრით გადაუღობა გზა და უკან მოიტოვა. ლონდონური ფათერაკები - ლონდონის პოლიციის პრივილეგია გახლავთ.
მეოთხე სართულზე მარცხენა მხარის ბინის კარი ოდნავ გამოღებული იყო. გრეგსონმა სულ გამოაღო. შიგნით სიწყნარე სუფევდა და ყიამეთი იდგა. ასანთი გავკარი და მაძებრის ფარანს ცეცხლი მოვუკიდე. როცა შუქი აინთო, გაოცებისაგან ყველამ ამოვიხვნეშეთ. იატაკის ფიჭვის ფიცრებზე სისხლის ახალი კვალი მოჩანდა. ჩექმების წითელი ანაბეჭდები ჩვენს მხარეს გამოდიოდა შიდა ოთახიდან, რომლის კარიც დახურული იყო. გრეგსონმა ის ფართოდ გააღო და ფარანი ასწია. შუქი მთელს ოთახს ანათებდა და ჩვენ გრეგსონის ზურგს ამოფარებულნი წინ დაძაბულები და დაცქვეტილნი ვიყურებოდით.
ცარიელი ოთახის შუაგულში გაშხლართულიყო ჰერკულესის აღნაგობის კაცი, შავგვრემანი, სუფთად გაპარსული სახის ნაკვთები საშინლად დამახინჯებოდა. ალისფერი სისხლის საშინელი ნაღვენთით მოსვრილი თავი ღია ფერის პარკეტზე სისხლის გუბეში ეგდო. მუხლებაწეულსა და ხელებგაშლილს მძლავრ ყავისფერ კისერში დიდი დანა ჰქონდა გაყრილი, რომელსაც მხოლოდ ტარი მოუჩანდა. თუმცა გიგანტური აგებულებისა იყო, დანის მძლავრ დატყმას, ეტყობა, ისე დაუგდია, როგორც გამოცდილი ყასბის ხელით დაკლული ხარი. მის მარჯვენა ხელთან ეგდო ორლესური მძიმე ხანჯალი, ძვლისტარიანი, გვერდით კიდევ - შავი ლაიკის ხელთათმანი.
- ღმერთო ჩემო! სწორედ ეს არის შავი ჯორჯიანო! - შე-ჰყვირა ამერიკელმა მაძებარმა - ამჯერად ვიღაცამ დაგვასწრო.
- აგერ სანთელი ფანჯარაზე, მისტერ ჰოლმს. - თქვა გრეგსონმა. - მაგრამ თქვენ რას აკეთებთ?
ჰოლმსი ფანჯარასთან მივიდა, აანთო სანთელი და საიდუმლო ნიშნების გადაცემას მოჰყვა. შემდეგ სიბნელეში გაიხედა, სანთელი ჩააქრო და იატაკზე დააგდო.
- ვნახოთ, მგონი ეს დაგვეხმარება.
შემდეგ ორივე პროფესიონალთან გამობრუნდა, გვამს რომ ათვალიერებდნენ, და ღრმად ჩაფიქრებული მათ გვერდით დადგა.
- თქვენ ამბობთ, რომ ვიდრე დაბლა იდექით, სახლიდან სამნი გამოვიდნენ, - თქვა ბოლოს. - ხომ არ დაკვირვებიხართ?
- დიახ, დავაკვირდი.
- ხომ არ იყო მათ შორის ოცდაათიოდე წლის შავგვრემანი, შავწვერულვაშებიანი, საშუალო ტანის კაცი?
- დიახ, ჩემს გვერდით მან უკანასკნელმა ჩაიარა.
- ვფიქრობ, ეს ისაა, ვინც თქვენ გინდათ. შემიძლია აგიწეროთ და თან გვაქვს მისი ფეხის ჩინებული ანაბეჭდი. ვფიქრობ, ეს თქვენთვის კმარა.
- ბევრი ვერაფერი მონაცემია, მისტერ ჰოლმს, რომ ამის მიხედვით ვიპოვოთ მილიონ ლონდონელს შორის ის ერთი კაცი.
- შესაძლებელია. ამიტომ ვიფიქრე, რომ კარგი იქნება, თუ ქალს მოვიშველიებთ.
ამ სიტყვებზე ყველანი კარისკენ მივბრუნდით. კარის სწორკუთხედში იდგა მაღალი ლამაზი ქალი. ის გახლდათ მისის უორენის საიდუმლოებით მოცული მდგმური, რომელიც ნელა მოგვიახლოვდა. მისი ფერმკრთალი სახე შიშით იყო მოცული. იგი დაძაბული, შიშნეული მზერით დასჩერებოდა ძირს დაგდებულ გვამს.
- თქვენ მოკალით ის! - ჩაიბუტბუტა ქალმა. - წბ ვშწ ქშწ, თქვენ მოკალით ის!
შემდეგ ერთი ღრმად ამოისუნთქა და სიხარულის ყიჟინით შეხტა. ოთახში დარბოდა, ტაშს უკრავდა, თაფლისფერი თვალები აღფრთოვანებისა და გაოცებისაგან უელავდა, მის ბაგეებს ათასი იტალიური წარმტაცი წამოძახილი აღმოხდა. ყველა შეძრწუნდებოდა და გაოცდებოდა ამ ქალის შემყურე. ის კი დაუოკებელ სიხარულს მოეცვა ამ სანახაობის გამო. უეცრად შეჩერდა და კითხვის ნიშნად შემოგვაცქერდა.
- მაგრამ თქვენ! თქვენ ხომ პოლიცია ხართ? თქვენ მოკალით ჯუზეპე ჯორჯიანო? მართლა?
- ჩვენ პოლიცია ვართ, ქალბატონო.
ქალი ოთახის ბნელ კუთხეებს დააკვირდა.
- სადღაა ჯენარო? ჯენარო ლუკა, ჩემი ქმარი? მე ემილია ლუკა ვარ, ორივე ნიუ-იორკიდან გახლავართ. სადაა ჯენარო? ეს-ეს არის მანიშნა ამ ფაჯრიდან, რომ მასთან მოვსულიყავი და მეც აქეთ გამოვეშურე.
- ეს მე გიხმეთ, - თქვა ჰოლმსმა.
- თქვენ! მერედა თქვენ რა იცოდით, როგორ უნდა გენიშნებიათ ჩემთვის აქ მოსვლა.
- თქვენი შიფრი არც ისე რთულია, ქალბატონო. თქვენი აქ ყოფნა კი აუცილებელი იყო. აქ გვესაჭიროებოდით. დარწმუნებული ვიყავი, რომ თუ მოგცემდით ნიშანს მშუტშ (მოდი - იტ.), უთუოდ მოხვიდოდით.
მშვენიერმა იტალიელმა ქალმა ჰოლმსს მოკრძალებული შიშით შეხედა.
- არ მესმის, საიდან გაიგეთ ეს ყველაფერი, - თქვა. - ჯუზეპე ჯორჯიანო, როგორც მან... - უეცრად გაჩუმდა, მაგრამ მაშინვე სახე სიხარულმა და სიამაყემ გაუნათა. - ახლა გავიგე! ჩემმა ჯენარომ! ეს ყველაფერი მოიმოქმედა ჩემმა მშვენიერმა, ძვირფასმა ჯენარომ, რომელიც ყველა უბედურებისაგან მიფარავდა, მანვე მოკლა ბოროტმოქმედი თავისი ძლიერი ხელით! ო, ჩემო ჯენარო, რა შესანიშნავი ხარ! არის კი ამ ქვეყნად ქალი, ვინც მისი სიყვარულის ღირსია?
- მაშ ასე, მისის ლუკა, - თქვა პროზაულმა გრეგსონმა და ხელი იდაყვზე მიადო ისევე გულგრილად, თითქოს ის ყოფილიყო ნოტინგ-ჰილელი ხულიგანი. - ჯერ ჩემთვის მთლად ნათელი ვერ არის, თქვენ ვინ ბრძანდებით, და რატომ ხართ აქ, მაგრამ, რაც უკვე მითხარით, იმის მიხედვით სრულიად ნათელია, რომ თქვენით სკოტლენდ-იარდში დაინტერესდებიან.
- ერთი წუთით, მისტერ გრეგსონს, - ჩაერია ჰოლმსი, - მე მგონია, ეს ლედი წინააღმდეგი არ იქნება, რომ ზოგი რამ ჩვენც გვითხრას. თქვენ იცით, ქალბატონო, რომ თქვენს ქმარს დააპატიმრებენ და გაასამართლებენ იმ კაცის მოკვლისთვის, რომელიც აქ ჩვენს წინ გდია? თქვენი სიტყვები შეიძლება თქვენი ქმრის წინააღმდეგ გამოიყენონ. მაგრამ თუ თქვენ ფიქრობთ, რომ თქვენი ქმრის მოქმედება კანონსაწინააღმდეგო არ იყო და მისი მოქმედება მისთვის საშიში არ იქნება, თუნდაც მართლმსაჯულებისათვის ყოველივე ცნობილი შეიქმნას, მაშინ, გთხოვთ ყველაფერი წვრილად გვიამბოთ.
- ახლა, როცა ჯორჯიანო მკვდარია, ჩვენ აღარაფრისა გვეშინია, - მიუგო იტალიელმა ქალმა. - ის იყო ეშმაკეული და ურჩხული, რომლის მოკვლისათვის ქვეყნად არც ერთი მოსამართლე ჩემს ქმარს სასჯელს არ გამოუტანს.
- ასეთ შემთხვევაში, - თქვა ჰოლმსმა, - გირჩევთ დავკეტოთ კარი და დავტოვოთ ყველაფერი ისე, როგორც არის, გავყვეთ ამ ლედის მის ბინაში და გადაწყვეტილება გამოვიტანოთ მას შემდეგ, რაც ის ყველაფერს მოგვიყვება.
ნახევარი საათის შემდეგ ყველანი ვისხედით ლედი ლუკას პატარა სასტუმროში და ვისმენდით მის საოცარ მოთხრობას იმ ავბედით მოვლენებზე, რომელთა დასასრულის მოწმენიც ჩვენ შევიქენით. ინგლისურად სწრაფად და სხაპასხუპით ლაპარაკობდა, თუმცა ძლიერ არასწორად და მეტი სიცხადისათვის მისი მონათხრობი ცოტა შევასწორე.
- მე დავიბადე პოსილიპოში ნეაპოლის ახლოს, - დაიწყო ქალმა, - ვარ ასული აუგუსტო ბარელისა, რომელიც იქ უფროსი იურისტი იყო და თანაც ამ მხარის დეპუტატი. ჯენარო მამაჩემთან მსახურობდა და მე ის შემიყვარდა, რადგან არ შეიძლება კაცს ასეთი ადამიანი არ შეუყვარდეს. ღარიბი იყო, ხელმოკლედ ცხოვრობდა და გარდა სილამაზის, ძალისა და ენერგიისა არაფერი გააჩნდა. ამიტომ მამამ ქორწინების ნება არ მოგვცა. ჩვენ გავიქეცით, ბარიში დავქორწინდით, გავყიდეთ ჩემი სამკაულები და ამერიკაში წავედით. ეს მოხდა ოთხი წლის წინ და მას შემდეგ ჩვენ ნიუ-იორკში ვცხოვრობდით.
პირველად ბედმა გაგვიღიმა. ჯენარომ კეთილი სამსახური გაუწია ერთ იტალიელ ჯენტლმენს - იხსნა იგი თავზე ხელაღებული არამზადებისაგან იმ ადგილას, რომელსაც ჰქვია ბოვერი, და ასე შეიძინა გავლენიანი მეგობარი. მისი სახელია ტიტო კასტალოტე, იგი გახლავთ მთავარი კომპანიონი ცნობილი ფირმისა "კასტალოტე და ზამბა", ამ ფირმას ნიუ-იორკში ხილი შემოაქვს და ხილის მთავარი მიმწოდებელია. სინიორ ზამბა ბევრს ავადმყოფობს და ყველა საქმე იმ ფირმისა, რომელშიაც სამასამდე კაცია გაერთიანებული, ჩვენი მეგობრის ხელშია თავმოყრილი. კასტალოტემ ჩემი ქმარი თავის ფირმაში მიიღო, განყოფილების გამგედ დანიშნა და მის მიმართ ყურადღებითა და გულისხმიერებით გამოირჩეოდა. სინიორ კასტალოტე უცოლო გახლავთ და ჯენაროს, როგორც გითხარით, ღვიძლი შვილივით უყურებდა. ჩემს ჯენაროსაც ის კაცი ისე უყვარდა, თითქოს ჩვენი მშობელი მამა ყოფილიყოს. ბრუკლინში ვიქირავეთ და მოვაწყვეთ ერთი პატარა სახლი და ჩვენი მომავალი უზრუნველყოფილი გვეგონა, როცა უეცრად გამოჩნდა შავი ღრუბელი და მთელი ცა დაბურა.
ერთ საღამოს, როცა ჯენარო შინ ბრუნდებოდა, გზაზე ვიღაც თანამემამულეს გადაჰყრია და შინ მოიყვანა. მისი სახელი იყო ჯორჯიანო, ისიც პოსილიპოდან აღმოჩნდა. კაცი კი არა, ბუმბერაზი გახლდათ, კოლოსალური სიმაღლისა, რაშიც თვითონვე დარწმუნდით - ხომ ნახეთ მისი გვამი! არა მარტო უზარმაზარი ტანი, არამედ ყველაფერი ფანტასტიკური, უზომო და შემზარავი ჰქონდა. ჩვენს სახლში მისი ხმა ისე გაისმოდა, როგორც მეხის ქუხილი. სადაც ის ლაპარაკობდა, იქ ყველგან სივიწროვე იყო, ადგილი არ ჰყოფნიდა უზარმაზარი ხელების საქნევად. აზრები, განცდები, ვნებები, ყველაფერი დიდი და საშინელი ჰქონდა. ლაპარაკობდა, უკეთ ღრიალებდა ისეთი მღელვარებით, რომ დანარჩენებს ისღა დარჩენოდათ, დამჯდარიყვნენ და ესმინათ მისი სიტყვები, რომელთა ნაკადი მსმენელს აძრწუნებდა. თვალები ცეცხლივით უელავდა და უნებურად გიმორჩილებდათ. საშინელი და საოცარი კაცი იყო. მადლობა შემოქმედს, რომ ის მკვდარია!
სულ უფრო და ურფო მოუხშირა სიარულს. მაგრამ, არც მე და არც ჯენაროს მისი სტუმრობა არაფრად გვეპიტნავებოდა. ჩემი უბედური ქმარი ფერმიხდილი იყო ხოლმე და გულგრილად ისმენდა უსასრულო ქადაგებას პოლიტიკასა და სოციალურ პრობლემებზე, რაც ჩვენი სტუმრის საუბრის თემას შეადგენდა. ჯენარო დუმდა, მაგრამ მის სახეზე ამოვიკითხავდი ხოლმე განცდას, რაც მისთვის უწინ უჩვეულო იყო. ჯერ ვფიქრობდი, რომ ეს იყო სიძულვილი, მერე გავიგე, რომ ეს რაღაც უფრო მეტი გახლდათ. ეს იყო შიში, დაუძლეველი შიში, რასაც ძლივს იკავებდა. იმ ღამეს, როცა მის სახეზე კვლავ ძრწოლა და შიში ამოვიკითხე, მოვეხვიე და შევთხოვე, ჩემი სიყვარულის გულისათვის, ყველაფრისათვის, რაც ძვირფასი გააჩნდა, ეთქვა, რატომ გრძნობდა ამ ბუმბერაზის გვერდით თავის თავს დაძაგრულად და დათრგუნულად. ქმარმა მითხრა და მისი მოთხრობის მსმენელს გული გამეყინა. ჩემი საბრალო ჯენარო, იმ სიფიცხის, იმ ყმაწვილკაცური მარტოხელობის დროს, როცა ეჩვენებოდა, რომ მთელი ქვეყნიერება მის წინააღმდეგ იყო ამხედრებული, როცა უსამართლობის გამო ცხოვრებაში ჭკუას კარგავდა, ნეაპოლიტანურ ლიგაში "ალიფერი ბეჭედი" - რაღაც ძველი კარბონარიების მსგავს წრეში წევრად შესულა. ამ ორგანიზაციის საიდუმლოებანი, მისი ფიცი, რასაც წევრები დებენ, საშინელია თურმე და, ვინც იქ შევა, გამოსვლა აღარავის ძალუძს. ჩვენ ხომ ამერიკაში გავიქეცით და საბრალო ჯენარო თურმე იმას ფიქრობდა, რომ ლიგას საბოლოოდ დააღწია თავი. წარმოიდგინეთ, რა თავზარი დაეცემოდა, როცა ერთხელ ქუჩაში შეხვდა იმ გიგანტს ჯორჯიანოს, კაცს, რომელმაც იგი ნეაპოლში "ალისფერი ბეჭდის" ორგანიზაციაში ჩაითრია წევრად და მთელ სამხრეთ იტალიაში დაიმსახურა მეტსახელად "სიკვდილი", რადგან მისი ხელები მოკლულთა სისხლით იყო შეღებილი. ჯორჯიანო იტალიის პოლიციას ხელიდან დაუძვრა, ამერიკაში ჩავიდა და იქაც მოასწრო იმ საშინელი ლიგის განყოფილების შექმნა. ყველაფერი ეს მიამბო ჯენარომ და მიჩვენა ქაღალდი, რომელზედაც დახატული იყო ალისფერი ბეჭედი. იქ ეწერა, რომ გარკვეულ დღესა და საათს შედგება კრება, რომელსაც ჯენარო უნდა დასწრებოდა.
ეს კარგს არაფერს გვიქადდა, მაგრამ უარესი წინ გველოდა. გარკვეული ხნის შემდეგ მე თანდათან ვამჩნევდი, რომ ჯორჯიანო, რამდენჯერაც ჩვენთან მოვიდოდა, - მოდიოდა კი თითქმის ყოველ საღამოს, - მხოლოდ მე მელაპარაკებოდა, ხოლო თუ რამეს ჩემს ქმარს ეტყოდა, იმავე დროს არ მაშორებდა თავის ცეცხლოვან თვალთა საშინელ, მძვინვარე მზერას. ერთხელ მისი საიდუმლო გამომჟღავნდა. თურმე მე გამიღვიძებია მასში ის, რასაც თვითონ სიყვარულს ეძახდა - ურჩხულის, ველურის სიყვარული. ჯენარო ჯერ არ იყო მოსული, როცა ის მოვიდა. ახლოს მომიჯდა, ჩამავლო თავისი უზარმაზარი მხეცური ხელები, მომიმწყვდია დათვის თათებში, მლოშნიდა და მემუდარებოდა, რომ გავყოლოდი. სასოწარკვეთილი ვყვიროდი და ვებრძოდი. ამ დროს ჯენაროც მოვიდა და ეცა იმ ნადირს. ჯორჯიანომ ჩემს ქმარს ისე ლეწა, რომ იგი დაეცა და ცნობა დაკარგა; ჯორჯიანო კი გაიქცა სახლიდან, რომლის კარიც მისთვის სამუდამოდ ჩაირაზა. იმ საღამოდან ის ჩვენი დაუძინებელი მტერი შეიქნა.
რამდენიმე დღის შემდეგ შედგა კრება. კრებიდან დაბრუნებულ ჯენაროს სახეზე შევატყვე, რომ მოხდა რაღაც საშინელება. ასეთი უბედურების წარმოდგენაც კი შემზარავდა. "ალისფერი ბეჭდის" ორგანიზაცია თურმე სახსრებს ეძებდა და შანტაჟს უწევდა მდიდარ იტალიელებს. ორგანიზაცია ფულიან ხალხს ძალადობით ემუქრებოდა, თუ უარს ეტყოდნენ ფულის მიცემაზე. ამჯერად თავიანთ მსხვერპლად ჩვენი მეგობარი და კეთილისმყოფელი კასტელოტე ამოერჩიათ. კასტელოტე არ შეუშინდა მუქარას და მოთხოვნის ქაღალდი პოლიციას გადასცა. აი, მაშინ გადაწყვიტეს მასთან ანგარიშის ისე გასწორება, რომ დანარჩენებს წინააღმდეგობის გაწევის ხალისი დაეკარგათ. კრებაზე დაედგინათ, რომ აეფეთქებინათ დინამიტით მისი სახლი და მასთან დაეღუპათ სახლის პატრონი. უყარეს კენჭი, თუ ვის უნდა ეკისრა ეს ჯოჯოხეთური საქმე. ჯენარომ ხელი ტომარაში ჩაყო და ჯორჯიანოს სახეზე, რომელიც მისი მოსისხლე მტერი იყო, ვერაგული ღიმილი დაინახა, რა თქმა უნდა, ყველაფერი მოწყობილი იყო, რადგან სწორედ ქმრის ხელისგულზე აღმოჩნდა ალისფერბეჭდიანი საბედისწერო რგოლი. ეს იყო მკვლელობის ბრძანება. ჯენაროს სიცოცხლე უნდა მოესპო უახლოესი ადამიანისათვის. თუ არ შეასრულებდა, ლიგის წევრები დაგვსჯიდნენ მეცა და ქმარსაც. ჯოჯოხეთური ლიგა სჯიდა არა მარტო განდგომილებს, არამედ მათ ახლობლებსაც. აი, ამ უბედურებას გადაჰკიდა ჩემი საწყალი ჯენარო ჯორჯიანომ და კაცი ჭკუას კარგავდა.
მთელი ღამე ვიჯექით, ერთიმეორეს ვეხვეოდით და თავს დატეხილი უბედურების მოლოდინში ერთმანეთს ვამხნევებდით. აფეთქება მომდევნო ღამისათვის იყო დანიშნული. შუადღისას მე და ჩემი ქმარი უკვე ლონდონის გზას დავადექით. ცხადია, ჩვენს კეთილისმყოფელს ყველაფერი შევატყობინეთ და პოლიციას ვაცნობეთ, რომ უბედურება თავიდან აეცილებინათ.
დანარჩენი, ჯენტლმენებო, თვითონაც კარგად იცით. დაწმუნებული ვიყავით, რომ მტრებს თავს ვერ დავაღწევდით, როგორც ვერ გაექცევა კაცი საკუთარ ჩრდილს. ჯორჯიანოს პირადული მიზეზებიც ჰქონდა შურისძიებისათვის, ჩვენ კი ვიცოდით, რა ულმობელი, ვერაგი და შეუპოვარი კაცი იყო იგი. იტალიაში და ამერიკაში ბევრს ლაპარაკობდნენ მის საზარელ ყოვლისშემძლეობაზე. ახლა კი, რაღა თქმა უნდა, ჩვენს წინააღმდეგ ყოველ ღონეს მოიხმარდა. იმის წყალობით, რომ მტრებს დავასწარით, რამდენიმე მშვიდი დღე დაგვიდგა და ჩემმა საყვარელმა მეგობარმა საიდუმლო ბინა გამონახა ჩემთვის. ამ თავშესაფარში გავატარე ორიოდე დღე. ჯენაროს მოქმედების თავისუფლების მოპოვება სურდა, რათა ინგლისისა და ამერიკის პოლიციასთან კავშირი დაეჭირა. წარმოდგენა არა მაქვს, სად ცხოვრობს, როგორ და რით იკვებება. მის ამბავს მხოლოდ გაზეთიდან ვგებულობდი. ერთხელ ფანჯარაში გავიხედე და ვნახე, როგორ უთვალთვალებდნენ ამ სახლს. დაბლა ორი იტალიელი იყო და მივხვდი, რომ ჯორჯიანომ რაღაცნაირად მოაგნო ჩვენს ადგილსამყოფელს. ბოლოს ჯენარომ გაზეთის მეშვეობით მაცნობა, რომ სიგნალების საშუალებით დაამყარებდა კავშირს ჩემთან. სცადა კიდეც პირობითი ნიშნებით ჩემთან გამოლაპარაკება და გამაფრთხილა, ფხიზლად იყავიო. ახლა მესმის: ქმარმა იცოდა, რომ ჯორჯიანომ ჩვენს კვალს მიაგნო, და მადლობა ღმერთს, მასთან შესახვედრად მომზადებულა. ახლა კი მითხარით, ჯენტლმენებო, ჩავიდინეთ თუ არა ისეთი რამ, რაც კანონით ისჯება, და არის თუ არა ქვეყნად ისეთი სასამართლო, რომელიც ჯენაროს დასჯის იმისათვის, რაც გააკეთა?
- რა ითქმის, მისტერ გრეგსონ, - თქვა ამერიკელმა და ინგლისელ აგენტს გადახედა. - არ ვიცი, როგორია თქვენი ბრიტანული მოსაზრება, ამერიკაში კი, კერძოდ, ნიუ-იორკში, უდიდესი უმრავლესობა ამ მანდილოსნის ქმარს მადლობას ეტყვის.
- ამ ქალს ჩემთან წასვლა მოუხდება, ჩვენს უფროსთან, - მიუგო გრეგსონმა, - თუ მისი ნაამბობი დადასტურდება, არა მგონია მასა და მის ქმარს რაიმე ემუქრებოდეს, მაგრამ ერთი რამ კი ჩემი ჭკუისათვის მიუწვდომელია: რანაირად აღმოჩნდით ამ საქმეში ჩახედული თქვენ, მისტერ ჰოლმს?
- სწავლა სიკვდიმდე, გრეგსონ, სწავლა და სწავლა, ჯერ კიდევ ცხოვრების ძველ უნივერსიტეტში დავიარები. სხვათა შორის, ახლა ჯერ რვა საათიც არაა, კოვენტ-გარდენში კი ვაგნერის ოპერა გადის. თუ ვიჩქარებთ, მეორე მოქმედებას მივუსწრებთ.
საიტის "ექსკლიუზიური" მასალის გამოყენებისას აუცილებლად მიუთითეთ საიტის ლინკი!
სავტორო უფლებების დარღვევის შემჩნევის შემთხვევაში გთხოვთ დაუკავშირდით საიტის ადმინისტრაციას! litklubi@mail.ru